زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

تفکر در قرآن (قرآن)





خداوند بندگانش را به تفکر و تدبر در معارف قرآن تشویق کرده است. در این مقاله آیات مرتبط با تفكّر در قرآن‌ معرفی می‌شوند.


۱ - اعراض‌کنندگان از تفکر در قرآن




۱.۱ - اشراف صدراسلام


عدم تدبر و تفكر اشراف صدر اسلام، درباره قرآن و آيات آن، مورد ملامت خداوند:
حَتَّى إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِيهِمْ بِالْعَذابِ إِذا هُمْ يَجْأَرُونَ‌ لا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُمْ مِنَّا لا تُنْصَرُونَ‌ قَدْ كانَتْ آياتِي تُتْلى‌ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ‌ مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سامِراً تَهْجُرُونَ‌ أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ.

۱.۲ - منافقان


تدبر نكردن منافقان در قرآن، مورد سرزنش خداوند:
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً. مقصود از فاعل در «أفلايتدبّرون» منافقان هستند.

۱.۳ - یهودیان


تدبر نكردن یهودیان در قرآن، مورد ملامت و سرزنش خداوند:
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً. بنا بر اينكه فاعل «افلايتدبّرون» يهود باشد.

۲ - مذمت اعراض‌کنندگان از تفکر در قرآن



اعراض از تفكر درباره قرآن، مورد مذمت خداوند:
۱. أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً.
۲. لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ.
۳. أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ. منظور از «القول» قرآن است.
۴. أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها.

۳ - آثار تفکر در قرآن




۳.۱ - پذيرش قرآن


تفكر و تعقّل در قرآن، زمينه ساز پذیرش قرآن:
۱. أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً.
۲. أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‌ءٍ وَ أَنْ عَسى‌ أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ.
۳. لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ.
۴. أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ.
۵. أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها.

۳.۲ - نفی وجود اختلاف در قرآن


نفى وجود هرگونه اختلاف، تضاد و تناقض در قرآن، نتيجه تدبر در آن:
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً.

۳.۳ - برطرف شدن شک


تدبر در قرآن، موجب برطرف شدن هر نوع شک و شبهه درباره الهى بودن قرآن:
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً.

۳.۴ - پیدایش خشوع


تعقّل و تفكّر در قرآن، عامل پيدايش خشوع و تواضع در برابر آن:
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ.

۴ - واداشتن مردم به تفکر



استفاده قرآن از مثالها، براى وا داشتن مردم به تفکر:
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ.

۵ - ارزشمند بودن تفکر در قرآن



تدبر در قرآن، امرى ارزشمند و لازم:
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً.

۶ - فلسفه نزول قرآن



تفكر و انديشه در معارف قرآن، فلسفه نزول آن براى مردم:
بِالْبَيِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ.

۷ - پانویس


 
۱. مؤمنون/سوره۲۳، آیات۶۴-۶۸.    
۲. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۲۵.    
۴. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۲۵.    
۶. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۷. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰.    
۸. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۸.    
۹. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۳، ص ۱۹۴.    
۱۰. محمّد/سوره۴۷، آیه۲۴.    
۱۱. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۵.    
۱۳. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰.    
۱۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۸.    
۱۵. محمّد/سوره۴۷، آیه۲۴.    
۱۶. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۱۷. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۱۸. حشر/سوره۵۹، آیه۲۱.    
۱۹. حشر/سوره۵۹، آیه۲۱.    
۲۰. نساء/سوره۴، آیه۸۲.    
۲۱. نحل/سوره۱۶، آیه۴۴.    


۸ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۱۲۷، برگرفته از مقاله «تفکر در قرآن».    


رده‌های این صفحه : قرآن | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.